Afazja

Przyczyny afazji

Do przyczyn afazji oprócz udaru mózgu zaliczamy także wylew krwi do mózgu, guza mózgu oraz urazu czaszki. Udar mózgu jest wynikiem uszkodzenia tkanki mózgu, na skutek uszkodzenia naczyń krwionośnych. W wielu przypadkach udar mózgu może doprowadzić do śmierci chorego, dlatego wymagana jest natychmiastowa hospitalizacja i długotrwała rehabilitacja dzięki, której chory będzie miał szansę chociaż do częściowego powrotu do sprawności sprzed udaru. Uraz czaszki spowodowany jest uderzeniem w twardy przedmiot i może przyjąć charakter urazu pierwotnego czyli związanego bezpośrednio z urazem oraz charakter wtórny np. związany ze zmniejszeniem dopływu krwi lub ograniczonego dopływu krwi. Jedną z przyczyn może być także nowotwór mózgu. Ogólnie za afazję odpowiada uszkodzenie ośrodkowego układu nerwowego.  Osoby, które przed tymi sytuacjami nie miały żadnych problemów z wymową oraz pisaniem i czytaniem, nagle tracą też zdolności na skutek organicznego uszkodzenia odpowiedzialnych za te procesy struktur mózgowych. Osoby, które zapadają na afazję, mają nikłe szanse na powrócenie do pełnej sprawności.

Typy afazji

W literaturze przedmiotu wyróżnia się kilka typów afazji, wśród, których znajduje się:

1. Afazja czuciowa wynika z udaru niedokrwiennego. Może dojść do prawostronnego niedowidzenia. Afazja ta, objawia się tym, że chory nie rozumie mowy swojego rozmówcy. Mimo to, osoba taka mówi dość płynnie, lecz pomija niektóre wyrazy i błędnie buduje zdania, które w ostatecznym kształcie są mało treściwe. Ma również problemy z czytaniem i pisaniem.
2. Afazja ruchowa spowodowana jest udarem i powoduje zaburzenia ruchu u chorego. Chory rozumie słowa, które się do niego wypowiada oraz te, które sam przeczytać, jednakże pomimo umiejętności powtarzania zwrotów i wyrażeń, nie umie sam nagle stworzyć wypowiedzi w odpowiedzi na czyjeś zdanie. Jego mowę charakteryzuje to, że jest niewyraźna i przerywana, a budowane wypowiedzi są ubogie w słownictwo i budowane na bazie najprostszych słów. Afazja prowadzi do tego, że chory ma problemy z poprawnym gramatycznie użyciem słów, zniekształca wyrazy i nie przestrzega podstawowych zasad interpunkcyjnych.
3. Afazja amnestyczna, która objawia się problemem z nazywaniem przedmiotów i zjawisk. Chory przekręca słowa i posługuje się bardzo potocznymi zwrotami. Czas ich reagowania jest o wiele dłuższy niż w przypadku osoby zdrowej.
4. Afazja całkowita, jest to najpoważniejszy typ afazji, ponieważ powoduje głębokie ubytki językowe w obrębie wszystkich zdolności z tym związanych.

Diagnozowanie afazji

Podstawą prawidłowego leczenia jest wydanie dokładnej diagnozy, która powinna zawierać szczegółowe określenie zaburzeń u chorego i odpowiedniego sklasyfikowania typu afazji. Lekarz musi określić dokładne miejsce i rozległość zmian jakie zaszły w mózgu. Terapia powinna być dostosowana indywidualnie. Rozróżnia się dwa typy diagnoz: logopedyczna i neuropsychologiczna. Ta pierwsza wiąże się z oceną zdolności językowych, mając na uwadze takie czynniki jak: tempo mowy, zdolności gramatycznego tworzenia zdań oraz zasób słownictwa. Diagnoza neuropsychologiczna związana jest natomiast z określeniem możliwości chorego w zakresie ruchowym, orientacji przestrzennej oraz we wzrokowym poznawaniu przedmiotów. Sprawdzana jest także jego pamięć i zdolności czytania.

Leczenie

Po urazie mózgu pacjentowi koniecznie potrzebna jest hospitalizacja, jednak jest to początek ciężkiego i żmudnego powrotu do rzeczywistości. Chory wymaga ciągłej opieki i konsultacji medycznej. Konieczne są wizyty u specjalisty, logopedy. Terapia u każdego może mieć inny przebieg - czas trwania może być krótszy lub relatywnie dłuższy, jeżeli zmiany, które dokonały się w mózgu były poważniejsze. Terapia powinna być także dopasowana do chorego. Nie zaleca się ani  ćwiczenia z nim przed lustrem, ani z podręczników.

Terapia logopedyczna może trwać nawet powyżej trzech lat. Sposoby leczenia dzielimy na werbalne i niewerbalne. Werbalne sposoby nie zawsze mogą być stosowane, jeżeli u chorego zanikła zdolność do wypowiadania się. Wtedy też powinno stosować się niewerbalne sposoby, które wiążą się z gestami i mimiką. Lekarze bardzo często proszą chorych o narysowanie tego, czego nie mogą powiedzieć. Jest to ćwiczenie, które może pomóc jego otoczeniu w porozumiewaniu się z nim w codziennych domowych sytuacjach. Poprawia to też samopoczucie pacjenta, który może narysować to, co chciałby powiedzieć, spada poczucie jego frustracji. Jedną z form ćwiczeń jest także, pokazywanie choremu obrazków i proszenie go o dodanie brakujących elementów. Można również zastosować terapię wzrokowo-gestykulacyjną. Jest to stosowane u pacjentów z najcięższymi objawami afazji. Zdarzają się także przypadki osób, u których, bez interwencji logopedycznych, dochodzi do zaniku objawów afazji.

Marta Dudek

Zobacz również objawy tej choroby: Objawy Afazji